İSTEMBİL

2.1 Vektörel ve Skaler Nicelikler

Fizikte kimi nicelikleri tam olarak anlatabilmek için yalnızca büyüklük (bir rakam ve birim) yetmeyebilir. Kimi zaman büyüklüğün yanı sıra yön bilgisine de ihtiyaç duyarız. İşte bu tür niceliklere vektörel nicelikler denir.Bir örnek üzerinden bunu anlatmaya çalışalım.Farzedelim ki buluşmak için randevulaştığınız bir arkadaşınız sizden yalnızca 100 metre uzakta sizi beklediğini söyledi. Arkadaşınız,sizi referans çerçevesinin orijini olarak kabul etmiş ve orijine olan uzaklığını 100 m olarak ifade etmiştir. Farkedeceğiniz üzere, arkadaşınız merkezi orijinde 100m yarıçaplı bir çember üzerinde herhangi bir yerde olabilir. Bu durum Şekil 2.1'de özetlenmiştir. Kırmızı çember üzerindeki her nokta sizden 100m uzaktadır. Arkadaşınızın tam olarak nerede olduğunu kesin olarak bilmek istiyorsanız, arkadaşınızın size göre konum vektörüne ihtiyacınız olacaktır. Yani size uzaklığının yanı sıra hangi yönde olduğu bilgisini içeren bir niceliğe ihtiyacınız var. Bu sayede arkadaşınızla buluşmak için ne yöne doğru 100m gideceğinizi bilebilirsiniz. Bu vektör, Şekil 2.1'de mavi ok ile gösterilmiştir.

Tıpkı konum gibi, yerdeğiştirme, kuvvet, momentum, Fizik II dersinde karşılaşacağımız Elektrik Alan, Manyetik Alan gibi nicelikler vektör niceliklerdir. Diğer tarafta ise, yön özelliği olmayan kütle, sıcaklık gibi nicelikler ise skaler niceliklerdir.

Bir vektörel nicelik, skalalandırılmış bir ok ile gösterilebilir. Bu tıpkı haritanın ölçeklendirilmesi gibidir. Okun uzunluğu, vektörel niceleğin büyüklüğü ile doğru orantılı olmalıdır. Okun yönü ise, vektörel niceliğin yönünü göstermelidir.

Fiziksel niceliği temsil eden simgeler yazılırken de yine niceliğin vektörel bir nicelik olup olmadığını, simgenin üzerine bir ok çizerek ifade edebiliriz. Örneğin skaler bir nicelik olan sıcaklığı $T$ temsil ederken, vektörel bir nicelik olan kuvvet, $\vec{F}$ ile temsil edilmelidir.